ركورد كاهش مشاركت شكسته شد
ميزان مشاركت مردم در انتخابات مجلس دوازدهم ۴۱ درصد اعلام شد. طبق اعلام خبرگزاري دولت، از ۶۱ ميليون ايراني واجد شرايط راي دادن، ۲۵ ميليون نفر پاي صندوقهاي راي رفتند. اين كمترين ميزان مشاركت مردم ايران در ۱۲ دور انتخابات مجلس بعد از انقلاب است. بيشترين ميزان مشاركت مردم در انتخابات مجلس، مربوط به مجلس پنجم بود كه در آن ۷۱٫۱ درصد مردم راي دادند و علياكبر ناطقنوري رييس آن مجلس شد. دومين مشاركت بالا نيز مربوط به مجلس ششم بود كه ۶۷٫۳ درصد راي دادند و مهدي كروبي به رياست پارلمان رسيد.تا قبل از انتخابات ۱۱ اسفند، پايينترين نرخ مشاركت مربوط به مجلس يازدهم با ۴۲٫۵۷ درصد بود كه رياست آن با محمدباقر قاليباف است و اينك ركورد كاهش مشاركت، باز هم شكسته شده است.
پايگاه خبري عصرايران در اين باره نوشته است: «اين نكته از آن جهت حايز اهميت ويژه و حياتي است كه در سال ۱۳۹۸ كه انتخابات مجلس يازدهم برگزار شد، ميزان مشاركت براي اولينبار به زير ۵۰ درصد رسيد و در انتخابات رياستجمهوري و شوراهاي سال ۱۴۰۰ نيز اين مشاركت زير ۵۰ درصدي ادامه يافت (۴۸.۸ درصد) و اكنون در سال ۱۴۰۲، بار ديگر شاهد مشاركت زير ۵۰ درصدي در دو انتخابات مجلس شوراي اسلامي و مجلس خبرگان هستيم. به بيان ديگر در همه انتخابات ۴ سال اخير كه همه نوع انتخاباتي هم برگزار شده، بيش از ۵۰ درصد مردم و حتي نزديك به ۶۰ درصدشان در انتخابات شركت نكردهاند.»
احمد زيدآبادي، تحليلگر مسائل سياسي نيز در كانال تلگرامش نوشت: اگر نرخ مشاركت ۲۰ درصد هم ميشد، رسانههاي اصولگرا باز هم، اعلام جشن و پيروزي ميكردند.رسانههاي اصولگرا مشاركت حدود ۴۰ درصدي در انتخابات مجلس را به عنوان پيروزي، جشن گرفتهاند.كلا در كشور ما قرار نيست كسي ذهنيتش را با واقعيت تطبيق دهد، اين واقعيت است كه بايد خودش را با ذهنيت افراد سازگار كند!
وي در مطلب ديگري نيز نوشت: پيش از اين نوشته بودم كه انتخابات مجلس دوازدهم ارزش دموكراتيك ندارد، اما به لحاظ تركيبي كه پيدا ميكند، تا اندازهاي جهتگيري آينده را مشخص خواهد كرد. از آنجا كه در اين دور از انتخابات چهرههاي ناشناس بسياري تاييد «صلاحيت» شده بودند، اين احتمال وجود دارد كه افرادي با گرايش سياسي نامشخص يا بدون گرايش سياسي خاص، ولي با جهتگيري مخالفت شديد با وضع موجود، اكثريت كرسيهاي مجلس را به خود اختصاص داده باشند. البته تا زمان مشخص شدن گرايشِ اكثريتِ راه يافتگان به مجلس بايد صبر كرد، اما اگر احتمالي را كه مطرح كردم، واقعيت پيدا كند، چه خندهبازاري به پا خواهد شد! چه بسا عجيب و غريبترين مجلس پس از انقلاب شكل گرفته باشد!
آمار عجيب آراي باطله
دوم شدن آراي باطله در يزد بازتاب زيادي در رسانهها داشته است. در يزد ميزان آراي باطله ۲۹ هزار و ۳۰۳ راي اعلام و به عبارتي دوم شده است. از اين شهر، محمدصالح جوكار با تعداد ۸۱ هزار و ۶۳۴ راي به مجلس راه يافته است. كانديداهاي بعدي با اختلاف زياد، تنها از ۱۹ هزار تا سه هزار راي آوردهاند.
هنوز مشخص نيست در انتخابات اخير چند درصد آرا، باطله هستند، اما در انتخابات رياستجمهوري سال ۱۴۰۰، آراي باطله رتبه دوم جدول ردهبندي آرا را به خود اختصاص داد.
بر اساس آماري كه ياسر جبراييلي، فعال سياسي اصولگرا اعلام كرده در استان تهران يك ميليون و ۸۱۳ هزار نفر راي دادهاند. تعداد كل واجدين شرايط حدود ۱۰ ميليون و ۳۰ هزار نفر بوده و با اين حساب مشاركت در استان تهران حدود ۱۸ درصد برآورد ميشود. روزنامه اينترنتي فراز در اين باره نوشته است: «با توجه به نزديكي تعداد آراي ماخوذه با دوره قبل و كاهش بيسابقه راي نامزدها به نظر ميرسد بخش بزرگي از آرا باطله بوده باشد. تا حدي كه برخي شائبه پيشتاز بودن يا دوم بودن آراي باطله در حوزه انتخابيه تهران را مطرح كردهاند.»
بر اساس قانون انتخابات هر نامزد بايد بتواند ۲۰ درصد از كل آراي ماخوذه را به دست آورد. همچنين بر اساس ماده ۲۲ قانون آراي باطل نيز جزو آراي ماخوذه به حساب ميآيند. البته اين در صورتي است كه آراي ماخوذه «ناخوانا» باشد، حاوي اسامي غير از نامزدهاي تاييد شده باشد و سفيد به صندوق انداخته شود. بهطور كلي نيز آرا و صندوقهايي كه شائبه تقلب در آنها هست و قانون به ۱۲ مورد آن اشاره كرده باطل و جزو آراي ماخوذه محاسبه نميشود. البته طبق تبصره ماده ۲۲ آراي باطل ماخوذه در حد نصاب انتخاب نماينده محاسبه نميشود. اين يعني هر چند پيشبيني ميشود آراي باطله زيادي به صندوقها ريخته شده باشد، اما اين آرا در نصاب نامزدها محاسبه نخواهد شد.
بازماندگان عجيب رقابتهاي
انتخابات مجلس دوازدهم
با آغاز شمارش آرا بهطور رسمي و غيررسمي اخبار حكايت از اين دارد دارد كه برخي چهرههاي شناخته شده ادوار قبل از راهيابي به مجلس آينده بازماندند و بخشي از عجايب اين دوره انتخابات هستند.
«محمدرضا باهنر»، نماينده دورههاي دوم، سوم، چهارم، پنجم، هفتم و هشتم و نهم با ۲۸ سال نمايندگي در مجلس، ابتدا از حوزه انتخابيه تهران نامزد شده بود و بعد به كرمان تغيير حوزه داد، نتوانست آراي مردم كرمان را جلب كند.
«محمدرضا پورابراهيمي»، نماينده مردم كرمان در مجالس نهم، دهم، يازدهم نيز از راهيابي به مجلس دوازدهم باز ماند.
«علياصغر عنابستاني»، نماينده دوره يازدهم مجلس و نامزد حوزه سبزوار بود كه نامش با سيلي زدن به يك سرباز راهنمايي و رانندگي بر سر زبانها افتاده بود نيز به مجلس دوازدهم راه نيافت. علاوه بر اين «حسن نوروزي» كه سابقه حضور در دورههاي هشتم، دهم و يازدهم مجلس شوراي اسلامي را در كارنامه دارد، از راهيابي به مجلس دوازدهم باز ماند و حسن قشقاوي، سخنگوي اسبق وزارت امور خارجه، از حوزه رباطكريم و بهارستان راهي مجلس شد.
«حسين جلالي»، نماينده مردم رفسنجان در مجلس يازدهم جاي خود را به اناركيمحمدي داد. اناركيمحمدي در مجلس دهم نيز نماينده مردم رفسنجان و انار بوده است.
علاوه بر اين با پايان شمارش آرا و اعلام نتايج انتخابات مجلس شوراي اسلامي در حوزه انتخابيه شهرستان كرمانشاه، محمد رشيدي به عنوان نفر اول منتخب مردم شد و عبدالرضا مصري، فضلالله رنجبر، جهانبخش اميني و ابراهيم رحيميزنگنه به دور دوم راه يافتند و بدينترتيب ايرج ملكي از راهيابي به مجلس باز ماند.
فراكسيون اقليت در راه است؟
اعلام نتايج برخي شهرستانها حكايت از راهيابي چهرههاي تازه يا اقليت مجلس يازدهم به دوره دوازدهم دارد. مسعود پزشكيان از تبريز، آذرشهر و اسكو، غلامرضا نوريقزلجه از بستانآباد، عبدالكريم حسينزاده از نقده و اشنويه، مجيد نصيرپور سردهايي از سراب، سيد فريد موسوي از مراغه و عجبشير و نمونههاي ديگر آماري بالغ بر ۳۵ نفر را در سراسر كشور رقم ميزند. چهرههايي كه ميتوانند يك فراكسيون اقليت منسجم را در مجلس دوازدهم رقم بزنند.
رخداد بيسابقه در تهران
خبرگزاري مهر، ميزان مشاركت مردم تهران در انتخابات روز گذشته را ۲۴ درصد اعلام كرد.در انتخابات دور يازدهم مجلس شوراي اسلامي كه سال ۱۳۹۸ برگزار شد، ۲۶٫۲۴ درصد از تهرانيها پاي صندوقهاي راي رفته بودند.در انتخابات رياستجمهوري سال ۱۴۰۰ نيز ميزان مشاركت مردم تهران، ۳۴٫۳۹ درصد بود. با اين اوصاف، كمترين ميزان مشاركت مردم تهران در يك انتخابات، در روز ۱۱ اسفند ۱۴۰۲ رقم خورده است. فارغ از مساله مشاركت در تهران رخدادي بيسابقه نيز در اين دوره از انتخابات ثبت شده و آن تعيين تكليف اكثريت كرسيهاي تهران در مجلس دوازدهم در دوره دوم است.
بر اساس ماده ۹ قانون انتخابات جديد مجلس شوراي اسلامي در انتخابات مجلس فرد منتخب در مرحله اول انتخابات بايد حداقل بيست درصد (۲۰%) از كل آرا را كسب كند و انتخاب در مرحله دوم و همچنين انتخابات مياندورهاي با كسب اكثريت نسبي به هر ميزان است.
ماده ۱۰نيز تصريح دارد كه چنانچه در مرحله اول براي يك يا چند نفر از داوطلبان حداقل يكپنجم آرا حاصل نشد، انتخابات دومرحلهاي خواهد شد، بدين معني كه از بين نامزدهايي كه حداقل يكپنجم آرا را در مرحله اول به دست نياوردهاند، فقط به تعداد دو برابر نمايندگان مورد نياز از بين كساني كه بيشترين آرا را در مرحله اول داشتهاند، در انتخابات مرحله دوم شركت ميكنند و در صورتي كه تعداد نامزدهاي باقيمانده، كمتر از دوبرابر باشد، تمام آنان در مرحله دوم انتخابات شركت خواهند كرد.
علاوه بر اين قانون انتخابات مجلس در تبصره ۲ ماده ۱۰ تاكيد دارد كه اگر تعداد نامزدهاي باقيمانده مساوي يا كمتر از نمايندگان مورد نياز باشد، انتخابات مرحله دوم انجام نخواهد شد و نامزد يا نامزدهاي مذكور با همان تعداد آراي مكتسبه مرحله اول به مجلس راه مييابند.
تبصره ۳ اين ماده قانوني نيز تاكيد دارد كه وزارت كشور با هماهنگي شوراي نگهبان زمان انجام مرحله دوم انتخابات را ظرف يك ماه پس از اعلام نتيجه مرحله اول و تاييد صحت انتخابات توسط شوراي نگهبان، تعيين و اعلام خواهد كرد.
لازم به تاكيد است كه بر اساس قانون انتخابات مجلس، كليه رايدهندگان مرحله دوم منحصرا در حوزه انتخابيهاي كه در مرحله اول انتخابات راي دادهاند، شركت خواهند كرد و كساني كه در مرحله اول در هيچ يك از حوزههاي انتخابيه راي نداده باشند در مرحله دوم انتخابات ميتوانند، شركت كنند.
در انتخابات مياندورهاي حوزههاي انتخابيه هر دوره مجلس، كساني حق راي دارند كه در انتخابات قبلي آن دوره در همان حوزه راي داده باشند يا در هيچ يك از حوزههاي انتخابيه شركت نكرده و راي نداده باشند.
رييس ستاد انتخابات استان تهران نيز با بيان اينكه «در حوزه انتخابيه تهران، ري، شميرانات، اسلامشهر و پرديس همچنان بايد منتظر باشيم؛ چراكه هنوز شمارش آرا ادامه دارد و ممكن است تا فردا نيز به طول بينجامد» از احتمال كشيده شدن انتخابات مجلس در اين حوزه انتخابيه به دور دوم خبر داد.
بازي ليست و سرليستي
كدام ليست تهران توفيق بيشتري داشته است؟
با مرور ميزان آراي ۳۰ نفر نخست تهران تا زمان حاضر به نظر ميرسد چهرههايي كه در ليست صبح ايران قرار داشتند بيش از بقيه در كسب راي توفيق پيدا كردهاند، البته لازم به يادآوري است كه اين اسامي به صورت اختصاصي مختص اين ليست نبوده و از اساس مشتركات هر ۴ ليست- ليست متحد شوراي ائتلاف نيروهاي انقلاب و جبهه پايداري، ليست امنا، ليست جبهه متحد و ليست صبح ايران- قابل توجه است. در اين بين ليست شوراي وحدت با سرليستي منوچهر متكي جز سرليست خود كه در ليست صبح ايران نيز بوده هيچ توفيقي در كسب راي نداشته است.
فهرست «صبح ايران» كه منتسب به علياكبر رائفيپور و ائتلاف او با سعيد محمد ارايه شده بود، با ۲۰ كانديدا، بيشترين سهم را در بين ۳۰ نفر نخست به خود اختصاص داده است. منوچهر متكي، تنها كانديداي موجود بين ۳۰ نفر نخست است كه از بين ۴ فهرست فوق، فقط در ليست صبح ايران حضور داشته است و البته همانطور كه تاكيد شد سرليست شوراي وحدت نيز بود . البته متكي به خاطر سابقه كارهاي اجرايي به خصوص وزارت امور خارجه در دولت محمود احمدينژاد پتانسيلهاي فردي رايآوري در بدنه راي اصولگرايي را نيز داشته است. فهرست امنا هم كه با چهرههايي چون رسايي و كوچكزاده شكل گرفت، هر چند كانديداي اختصاصي در بين ۳۰ نفر اول ندارد ولي با ۱۷ كانديداي مشترك، بعد از صبح ايران، جايگاه دوم كسب راي را دارد.
مساله دوم بالاترين راي در تهران يعني سيد محمود نبويان است. راي بالاي نبويان از دو بعد قابل توجه است؛ نخست توجه بدنه رايدهندگان در تهران به شمايل جبهه پايداري با همه رويكردهاي خاص اين جريان كه در راي بالا به نبويان تبلور يافته و دوم حضور او در همه فهرستهاي چهارگانه است كه طبيعتا صدرنشيني او در ميزان آرا در تهران را برايش به ارمغان آورده است. احتمال اول چندان قابل ارزيابي نيست به خصوص كه ميزان راي آقاتهراني نشان از استقبال رايدهندگان از جريان پايداري در تهران ندارد. آقاتهراني در انتخابات گذشته، ۸۶۸ هزار راي به دست آورده بود در حالي كه بر اساس آخرين آمار اعلامي روز گذشته كه كمتر از نيمي از صندوقها شمرده بود، تنها موفق به كسب ۸۰ هزار راي شده است و اگر نسبت دو برابري اين عدد را هم بعد از اتمام شمارش آرا در نظر بگيريم وزن راي به ليدر جبهه پايداري در تهران مشخص ميشود. بنابراين راي محمود نبويان به عنوان پيشتاز انتخابات در تهران در قالب حضور در ۴ ليست قابل تعبير و تحليل است.
نكته مهم ديگر درباره تهران سليقه رايدهندگان تهراني از بدنه راي اصولگرايي است . نخست بايد به اين نكته توجه داشت كه فهرست شوراي وحدت نيروهاي انقلاب اسلامي كه از سوي تشكلهاي باسابقه اصولگرا مانند حزب موتلفه اسلامي حمايت ميشد و در عمل نماد اصولگرايي سنتي است، نتوانست در ميان اين ۴ فهرست جايگاهي داشته باشد و سرليست آن يعني منوچهر متكي به مدد وزن سياسي شخصي و حضور در ليست صبح ايران، وارد ۳۰ نفر برگزيده اوليه تهران شده است.بنابراين عبور از اصولگرايي سنتي برخلاف آنچه تا سالهاي ابتدايي دهه ۹۰ هنوز برقرار بود، رقم خورده و نهايي شده است. نكته دوم اينكه رايدهندگان از بدنه راي اصولگرايي در تهران برخلاف دور قبل ديگر ليستي راي ندادهاند. موضوعي كه در جاي خود نيازمند بررسيهاي جدي است و با اعلام نتايج نهايي آرا در تهران ميتوان درباره آن تحليلهاي مشخص و تازهاي داشت. تحليلهايي كه خبر از دوران تازه در بدنه راي اصولگرايي و تغيير ديدگاه جدي آنها نسبت به گفتمان و رفتارهاي اصولگرايي دارد. تغيير ديدگاههايي كه قطعا با تغيير مطالبات نيز همراه خواهد بود.
Friday, 1 November , 2024